ZOGOVIĆ, ĆOLAKOVIĆ, RISTIĆ… Ko je ko u seriji “Nobelovac” i ŠTA JE POSLE bilo sa glavnim likovima?

Već na samom početku emitovanja serija koja prati život slavnog Ive Andrića, naišla je na dobar odziv i veliko interesovanje publike. Osim čuvenog pisca, publika u njoj ima priliku da vidi i čitavu plejadu, manje ili više, poznatih istorijskih ličnosti, pre svega, iz sveta književnosti, ali i politike. Evo “ko je ko” u “Nobelovcu”…

Serija ima dva vremenska toka. Jedan prati događaje iz 1961. od trenutka kada u Beograd stigne vest da je jugoslovenski pisac Ivo Andrić dobio Nobelovu nagradu za književnost. Drugi gledaoce vraća u prošlost i u neke od ključnih momenata iz života slavnog književnika – rađanje ljubavi sa Milicom Babić, godine rata i nastanak njegovih najpoznatijih dela…

Gledaoci su već u prve dve epizode mogli da vide i, možemo reći, prilično komplikovan odnos posleratnih, komunističkih vlasti i Ive Andrića, a otvoreno je i jedno složeno pitanje – kako je jedan kraljev diplomata i ambasador u Berlinu uoči Drugog svetskog rata postao čuveni i poštovani pisac socijalističke Jugoslavije kada su ljudi u tim smutnim vremenima “padali” i za manje?

Kako je u pitanju ekranizacija čitave jedne istorijske epohe u kojoj je Andrić živeo i stvarao, kroz seriju defiluje čitava plejada manje ili više poznatih istorijskih ličnosti sa kojima je on bio u kontaktu. A ovo su neke od njih…

Rodoljub Čolaković

Rodoljub Čolaković Roćko bio je revolucionar od rane mladosti, učesnik Španskog građanskog rata i narodnooslobodilačke borbe. Nakon rata je obavljao niz dužnosti u samom državnom vrhu Bosne i Hercegovine, ali i Jugoslavije. Između ostalog, bio je prvi predsednik Vlade NR Bosne i Hercegovine, ministar prosvete u Vladi FNRJ, potpredsednik Saveznog izvršnog veća (SIV)… Bio je nosilac velikog broja nagrada i priznanja, a 1953. proglašen je za narodnog heroja Jugoslavije.

Osim ovog, političkog aspekta, Čolaković se bavio i književnim radom i publicistikom. Pre Drugog svetskog rata objavljivao je pod pseudonimima, a najznačajniji su njegovi memoarski zapisi: “Španija u plamenu”, “Kuća oplakana”, Zapisi iz oslobodilačkog rata… Umro je 30. marta 1983. godine u Beogradu i sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

Radovan Zogović

Radovana Zogovića mnogi danas smatraju jednim od najvećih crnogorskih književnika 20. veka. Tokom studija književnosti upoznao se sa marksističkim idejama i postao komunista, pa je tokom ‘30-ih godina, osim pisanja i objavljivanja društveno angažovane poezije, obavljao i niz partijskih poslova. U narodnooslobodilačkoj borbi bio je faktički od prvog dana rata.

Nakon oslobođenja bio je jedan od glavnih ljudi Agitpropa – organa koji se bavio agitaciono-propagandnim radom radi političkog pridobijanja građanstva za socijalističku izgradnju zemlje. Bio je potpredsednik Udruženja književnika Jugoslavije.

Kao ubeđeni marksista i veliki pristalica Staljina, nakon raskola SSSR-a i Jugoslavije, svojevoljno se povukao sa svih dužnosti i nakon toga bio u nekoj vrsti partijske blokade. Njegova dela počela su da se ponovo štampaju tek ‘60-ih godina. Umro je u Beogradu 1986. godine.

Milovan Đilas

Milovan Đilas bio je jugoslovenski komunista i pisac poreklom iz Crne Gore. Dela je objavljivao još od studentskih dana, kada se i povezao sa, u to vreme ilegalnom, Komunističkom partijom. Više puta je robijao i od tog vremena, pa do kraja Drugog svetskog rata, bio je u samom vrhu partizanskog rukovodstva.

Njegov uspon nastavljen je i nakon rata. Nakon rezolucije Informbiroa vodio je jednu od glavnih reči u propagandnom ratu sa SSSR-om. Ipak, sve se promenilo krajem 1953. kada je Đilas počeo da objavljuje tekstove u kojima je pisao o reformi partije i budućnosti Jugoslavije. Ovi radovi proglašeni su za izdajničke i protivne stavovima komunističke partije.

Kako je nastavio da objavljuje (čak i u inostranstvu), Đilas je ubrzo postao najpoznatiji jugoslovenski disident. Zbog “antijugoslovenske delatnosti” je robijao i u novom režimu, a hapšen je i osuđivan dva puta. Oduzeta su mu sva odlikovanja i priznanja, a njegova dela su bila zabranjena sve do devedesetih godina. Umro je u Beogradu 1995. nadživevši većinu partijskih kolega, pa i samu državu u čijem osnivanju je učestvovao.

Isidora Sekulić

Isidora Sekulić bila je slavna srpska književnica i prva žena koja je postala član Srpske akademije nauka i umetnosti. Bila je počasni predsednik srpskog PEN-a, kao i predsednica Udruženja književnika Srbije i potpredsednica Udruženja književnika Jugoslavije. Njena najpoznatija dela su putopis “Pisma iz Norveške”, kao i zbirka pripovedaka “Kronika palanačkog groblja”.

Tridesetih godina se penzionisala, a rat je provela povučeno. Zadnjih nekoliko godina života, za prijatelje je organizovala čajanke u svom stanu u Beogradu. Prva žena akademik postala je 1950. a 1957. odlikovana je Ordenom rada prvog reda.

Umrla je 1958. godine. Sahranjena je na Topčiderskom groblju po strogim uputstvima koje je sama ostavila – da sve bude skromno, uz prisustvo samo najbližih prijatelja, bez govora i venaca i sa sveštenikom koji će očitati njenu omiljenu molitvu.

Miroslav Krleža

Miroslav Krleža bio je jedan od najpoznatijih jugoslovenskih pisaca rodom iz Hrvatske. Od mladosti je bio naklonjen ideji ujedinjenja južnoslovenskih naroda, a nakon Prvog svetskog rata i otvoreni levičar. Smatra se za najplodnijeg hrvatskog pisca svih vremena, a u njegovom radu mogu se naći svi književni oblici – od pesama do putopisa i eseija.

Iako je čitav Drugi svetski rat proveo u Zagrebu ne pridruživši se partizanskoj borbi i iako mu je supruga Bela, koja je bila glumica, sve vreme nastupala u Narodnom kazalištu Nezavisne države Hrvatske, posle 1945. nije proganjan. Osim nesumnjivih književnih zasluga, za to je verovatno zaslužna i činjenica da je bio blizak prijatelj sa Titom. Postao je direktor Leksikografskog zavoda u Zagrebu (koji danas nosi njegovo ime) i jedan od neprikosnovenih književnih autoriteta u Jugoslaviji. Umro je u Zagrebu 1981. godine.

Marko Ristić

Marko Ristić bio je književnik, vođa i glavni ideolog srpskog nadrealizma. Iako je primarno bio pesnik, najviše je upamćen po svom esejističkom radu i književnoj kritici. Bio je i supokretač nekoliko književnih časopisa.

Bio je ambasador Jugoslavije u Francuskoj od 1945. do 1948. a nakon toga predsednik Komisije za kulturne veze sa inostranstvom. Bio je dopisni član Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Umro je u Beogradu 1984. i sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.

Branko Lazarević

Branko Lazarević bio je srpski književnik i diplomata. U politiku je ušao nakon Prvog svetskog rata i napravio lepu karijeru – službovao je širom Evrope, a stigao je čak i do Tokija i Vašingtona. Penzionisan je 1939. godine. Bio je saradnik više listova, plodan pisac i pozorišni i književni kritičar. Smatran je velikim intelektualcem. Govorio je nekoliko jezika.

Posleratna vlast nije blagonaklono gledala na njega. Lazarevićeve političke rasprave, dnevnici, eseji i razmišljanja objavljeni su tek decenijama kasnije. Bio je isključen iz Saveza književnika, a kažu da je dopao i zatvora. Oduzeta mu je sva imovina. Umro je, sam i zaboravljen, u Herceg Novom 1963. godine.

Marko Vranješević

Za Marka Vranješevića najveći broj ljudi danas sigurno nije čuo, iako je reč o jednom od najradovitijih srpskih liričara sredinom prošlog veka. Bio je profesor srpskog jezika i književnosti i sekretar srpskog PEN kluba. Tokom rata je pomagao partizanima, a posle oslobođenja bio uključen u obnovu kulturnog života zemlje – inicirao je osnivanje Udruženja Književnika Srbije i predsedavao osnivačkom skupštinom.

Sve se promenilo nakon 1949. kada je optužen kao pobornik Informbiroa i odveden na Goli otok gde je proveo dve mučne godine pre nego što je pušten posle nervnog sloma. Tokom 1956. napisao je autobiografski roman “Senka Golog otoka”, prvo pisano svedočanstvo o tom strašnom mestu. Knjiga je objavljena tek u 21. veku.

Vranješević se od tamnovanja nikada nije oporavio, ni fizički ni mentalno. Izvršio je samoubistvo skokom sa zgrade u Beogradu 1974. godine.