Jesen je pravo vreme za podizanje novih ili proširenje postojećih zasada voća.Jedna od neophodnih agrotehničkih mera je osnovna priprema zemljišta koja pored mehaničke obrade podrazumeva i osnovno đubrenje, kalcifikaciju, humifikaciju a sve po preporuci na osnovu agrohemijske analize zemljišta o čemu smo pisali u predhodnom broju.
Sada bih naglasila značaj primene stajskog đubriva prilikom podizanja zasada. Stajnjak je osnovno đubrivo jer sadrži sve hranljive elemente za ishranu biljaka. Sadrži azot, fosfor, kalijum i klacijum, najvažniji elementi za ishranu biljaka kojih najčešće nema dovoljno u zemljištu. U dobro zgorelom stajnjaku ima oko 0,5% azota (N), 0,3% fosfora (P2O5) i oko 0,6% kalijuma (K2O), i samim tim se za ovu količinu mogu smanjiti primena mineralnog đubriva. Sem navedenih elemenata stajnjak sadrži i magnezijum, sumpor, gvožđe, bor, mangan, bakar, cink, odnosno sve hemijske elemente koji se nalaze u biljci prisutni su i u stajnjaku.
[ads1]
Veću ulogu od hranljivih elementa imaju mikroorganizmi i organske materije koji se nalaze u stajnjaku. Stajnjak svojim organskim jedinjenjima popravlja fizičke, hemijske i biološke osobine zemljišta. Zemljište postaje ne samo plodnije, već se lakše obrađuje, bolje upija i zadržava vlagu, a time utiče i na dobijanje većih i kvalitenijih plodova. U 1 gramu stajskog đubriva nalaze se milioni mikroorganizama, koji razlažu njegova organska jedinjenja. Posle upotrebe stajnjak deluje i na organski deo tla (humus), čija vrednost u zemljištu se povećava i postaje dostupan za ishranu biljaka. Većina parcela na našem području je sa malim procentom humusa i korišćenje stajnjaka je neophodno za normalan razvoj i plodonošenje biljaka. Iz tih razloga veoma je važno kod zasnivanja novih zasada voća i vinove loze zemljište obezbediti značajnom količinom stajnjaka. Ono što je veoma bitno jeste svakako pravilna primena stajnjaka.
Prilikom iznošenja stajnjaka na njivu isti odmah treba rasturiti, po celoj površini, ili u projektovane redove (kuda se sadi voće), i zaorati odmah ili najkasnije za 4 sata. Iz stajnjaka azot u vidu amonijaka veoma brzo odlazi nepovratno u atmosferu čime đubrivo mnogo gubi u kvalitetu. Uobičajena je vrlo loša praksa da se stajnjak iznosi i ostavlja po površini u vidu malih gomilica kroz koje prolazi vazduh, ostaju duže vreme izložene suncu i kiši čime stajnjak izgubi veliki deo hranljivih elemenata. Još veća je šteta što dužim stajanjem na parceli stajnjak gubi veliki broj mikroorganizama. U slučaju da se stajnjak mora prevesti do parcele a da ne postoji mogućnost
„trenutne primene“, odnosno zaoravanja po rasturanju, stajnjak trebe skladištiti na kraju parcele na jednu gomilu, koja se pokrijea slojem zemlje ili folijom radi sprečavanja većih gubitaka u hranivima i razlaganja organskihmaterija.
Primena stajnjaka je nephodna kako prilikom podizanja zasada tako i prlikom dalje eksplotacije voćnjaka i vinograda tokom godina, svake 2-4 godine u količini od 20-40t/ha u jesenjem ili zimskom periodu, kada su voćke u fazi mirovanja. U malinjacima u organskoj proizvodnji preporuka je da se stajnjak koristi svake godine u količini 5-10t/ha u trake uz obavezno unošenje u zemljište.
Pored stajnjaka i drveni pepeo je od davnina prepoznat kao poboljšivač zemljišta i pospešivač rasta biljaka, odnosno voćaka.
[ads2]
Pepeo popravlja strukturu teških glinastih zemljišta, dobra je dopuna stajskim đubrivima koja su većinom siromašna kalijumom koji reguliše ravnotežu vode i igra ulogu u prenosu hranljivih materija unutar voćke. Pepeo uglavnom sadrži dosta kalijuma, 10-40% kreča,
5-10% fosfora i dosta mikroelemenata. Ne sadrži azot pa ga je potrebno odvojeno dodavati. Pepeo od tvrde vrste drveća sadrži više fosfora i kalijuma nego crnogorično drveće, ali mnogo manje kalcijuma. Takođe, tvrde vrste drveća, kao što je hrast, daju više pepela po jedinici upotrebljenog drveta i više hraniva nego meke vrste drveta. Pepeo od bukve i graba ima sadržaj oko 10-15%
kalijuma i 5-10% fosfora. U proseku, gorenjem drveta dobijamo oko 6-10% pepela .
Pre upotrebe pepela u voćnjaku, obavezno uraditi agrohemijsku analizu zemljišta sa preporukom za đubrenje i primeniti isključivo pepeo kojem se zna izvor. Upotreba pepela u poboljšavanju zemljišta mora biti s namerom da se postigne, odnosno održi optimalna kiselost zemljišta. Jesen je pravo vreme za đubrenje, odnosno primenu pepela u voćnjaku.
Organska đubriva, od kojih najčešće stajnjak je neophodno uneti u zemljište prilikom zasnivanja zasada.
Autor: Zlatica Krsmanović
Izvor: Domaćinska kuća
