Spomenik srpskom i jugoslovenskom revolucionaru Gavrilu Principu, čiji je pucanj protiv tiranina prije 110 godina pokrenuo rušenje jednog poretka, donio nadu, kasnije i slobodu na ovim prostorima vijekovima ugnjetavanom narodu, otkriven je u Foči. Spomenik postavljen na platou novoizgrađene stambeno-poslovne zgrade u užem centru Foče otkrili su akademik Matija Bećković i proslavljeni režiser Emir Кusturica.
Podizanjem spomenika Gavrilu Principu, kumovi Davor Lugonjić i Marko Sarić iz Beograda, porijeklom iz Foče, ispunili su Lugonjićev zavjet dat ocu prije četiri i po decenije.
-Nisam mogao da se ne divim ličnosti koja je noktima na bronzi napisala stihove “ko hoće da živi nek mre, ko hoće da mre nek živi”, što je današnjem svijetu nezamislivo, ali ja mislim da ideja slobodarstva koju su pokazali Gavrilo Princip i Mlada Bosna neće umrijeti. Vratiće se bar kao nada da je uz takvu ideju moguće živjeti slobodno i da svaka žrtva za slobodu nije velika-rekao je Lugonjić.
Uz podsjećanje na riječi Miloša Crnjanskog da je ime Gavrila Principa sastavljeno od imena jednog arhangela i jednog načela, akademik Matija Bećković istakao je da je Princip učinio nešto što je bio najveći prevrat u evropskoj istoriji.
-U međuvremenu su se dogodile tolike stvari, sad živimo u svijetu koji više nije ni unipolaran ni bipolaran, nego se u istom času i danu rađaju različiti svijetovi. Dok u svijetu neko mijenja pol, neko sklapa istopolni brak, neko ruši spomenike, mi u Foči otkrivamo spomenik mladiću koji je opravdao svoje ime-poručio je Bećković.
Bećković je rekao da mu je čast što je u prilici da prvi put u Foči bude ovim povodom, mjestu u kojem na dva fakulteta studira 3.000 studenata.
-Nije moglo da se nađe neko prirodnije mjesto da se ona Gavrilova ruka, koja je bila amputirana pod izgovorom da mu je oboljela, ovdje pojavi u bronzi-naglasio je Bećković.
Srpski režiser Emir Кusturica ukazao je da je Gavrilo Princip bio jedan od onih koji su korigovali smisao jednog vijeka na čijem ishodu su doveli do oslobađanja od ropstva.
-Pošto je srpski narod poznat po tome da se borio protiv ropstva, to je bila najviša tačka te korekcije ili ideje da je Princip unio smisao u naš život i doveo nas do te podvižničke tačke na kojoj nam je otvorio puteve slobode. Tu slobodu mi danas baštinimo, pitanje je koliko smo u stanju da je očuvamo-rekao je Кustirica.
Uz spomenik Gavrilu Principu, na obližnjoj zgradi otkrivena je i ploča sa imenima vidovdanskih junaka.
Među uklesanim su i imena mladobosanaca Veljka i Vasa Čubrilovića, braće Stake Bokonjić čiji je potomak dekan Medicinskog fakulteta u Foči Dejan Bokonjić.
-Кao porodica sa ponosom gledamo na taj momenat i istorijski trenutak, uopšte na sarajevski atentat, kao i na čitavu organizaciju Mlade Bosne, koja je bila herojska-rekao je Bokonjić.
Plato sa spomenikom Principu i njegovim revolucionarnim saborcima, uskoro bi trebalo da preraste u Trg Mlade Bosne, jedna je od ideja u Foči.
-Velika je čast otkriti spomenik velikom i srpskom i jugoslovenskom revolucionaru, našem borcu za slobodu. Siguran sam da će ovaj prostor ponijeti naziv trga Mlade Bosne, o čemu ćemo se dogovarati u budućem periodu-rekao je načelnik opštine Foča Milan Vukadinović.
Otkrivanju spomenika prethodila je svečana akademija na kojoj je prikazan kratki film „Sjene – posljednji dani Gavrila Principa” beogradskog Fakulteta dramskih umjetnosti.
Nastupili su poznati srpski glumac Nikola Rakočević i studenti Muzičke akademije Istočno Sarajevo.
Novinar: Dejan Mandić – radiofoca.com
