Opraštajući se od svoje sugrađanke, Višegrađani su se prisjećali na vrijeme provedeno u druženju sa njenom porodicom, koja se nakon Drugog svjetskog rata bavila trgovinom.
“Od danas više nema živih stanovnika jevrejske zajednice u Višegradu, koji su bili dio naše istorije”, sa žaljenjem je kazao dugogodišnji prijatelj I kum Romanovih Srpko Stančić.
“Veliko prijateljstvo se razvilo među nama,starim komšijama Romano I Andrić , koje nastavlja da njeguje već treća generacija”, kazao je Duško Andrić.
Najstariji Bukicin sin Jakov pred odrom svoje majke podsjetio je na njen plemenit život ali I vrijeme kada su se svi Višegrađani družili I nisu odvajali po nacionalnim I vjerskim obilježjima.
“Građansko društvo Višegrada je bilo tako da su moj otac I majka išli na pravoslavne slave I muslimanske bajrame a oni su nama dolazili za Pesah, koji je moj stari pripremao uz veliku gozbu”, prisjetio se Jakov.
Zatvarajući epohu jednog naroda u Višegradu, koji je ostavio dubok trag na ovim prostorima, naročito u ekonomskom procvatu I razvitku , kada je Višegrad od kasabe postao jedna urbana varoš, profesor srspkog jezika I književnosti Divna Vasić je podsjetila
da je Ivo Andrić u svojim književnim djelima, opisao život većine tih porodica.
“ Raseljavanje Jevreja sa ovih prostora počelo je još u toku Prvog svjetskog rata. U jednom Intervjuu Ivo Andrić kaže da je on zapamtio preko 600 duša. Međutim, na početku Drugog svjetskog rata bilo ih je tek oko dvijestotine a mnogi su nastradali u logorima po Njemačkoj”, kazala je Vasićeva.
Zatočenica logora Bergen-Belzer bila je I Bukica Romano,koja je dočekala slobodu sa još 55 svojih sunarodnika.Kao žrtva holokausta bila je poslednjih petnaestak godina pod zaštitom organizacije “Hon Kera”, potvrdila je menadzer ove organizacije Maja Čuković.
Nakon smrti muža Avrama, baka Bukica je godinama živjela sama u Višegradu , gotovo neprimjetno. Jedne prilike, prije desetak godina posjetili su je višegradski novinari i napisali nekoliko reportaža o njenom životu koji se ispreplitao u tri, bolje reći četiri države, ako se uzme I onaj nesrećni život u njemčakom logoru.
Njegovala je običaje svog naroda i bila čuvar svoje tradicije.
Tada smo pisali –Život poslednje Jevrejke u Višegradu- Danas zatvaramo stranicu uz opraštanje od poslednje višegradske Jevrejke.
Njeni potomci kažu da će kuća Romanovih ostati u njihovom vlasništvu I to će biti jedini objekat u vlasništvu Jevreja u Višegradu.
Na jevrejsku zajednicu u Višegradu, podsjeća niz starih objekata u glavnoj ulici, Lotikin hotel, ostaci sinagoge , kao i jevrejsko groblje na Okolištima , gdje počiva i junakinja iz Andrićevog romana “Na Drini ćuprija”, Lotika Celermajer, koju je sa svojim komšijama sahranio Avram Romano-Mamić.
