Muzej Žitomislić
Muzej Žitomislić nalazi se u komleksu Manastira Žitomislić koji datira još i prije 1468. godine. Prema pisanim podacima, muzej je prvi put otvoren izgradnjom novog konaka 1858. godine. Iste godine manastir je otvorio svoju Srpsku narodnu školu koja je pretvorena u državnu i radila je sa prekidima do 1978. godine. U konaku se nalazila, uz muzej, i biblioteka ali i sala koja je bila uređena kao galerija. U njoj su se čuvale velika manastirska ikona poklonjena od slikara iz Njamačke, zatim ostale slike manastirskog zdanja koje su bile među vrijednijim. Šta se nalazilo u muzeju tih godina ne možemo tačno potvrditi.
[ads1]
U drugom svjetskom ratu cijeli je konak izgorio, a prije toga su biblioteka i muzej opljačkani. Cijelo je bratstvo stradalo, a crkva ostala potpuno neoštećena. Tek 1970. godine opisuje se obnovljen konak, život monahinja unutar kompleksa i posjeta muzeja. Sadržaj mu je bio bogat ikonama, crkvenim predmetima i rukopisima, gotovo ista postavka koja se može viđeti i danas. Devedesetih godina prošlog vijeka, zbog straha i nesigurnosti monahinje su morale napustiti Hercegovinu, i krenuvši za Srbiju ponijele su sa sobom artefakte muzeja, ikone iz manastira, ali i poznate carske dveri . Manastirski kompleks je tih godina do temelja miniran.
[ads2]
Opustošen, zajedno sa svojim selom bio je sve do 2002. godine kada je Кomisija za nacionalne spomenika cijeli manastir proglasila nacionalnim spomenikom. Tada je počela njegova obnova i trajala je sve do 2005. kada je 15. Maja osveštan od Njagove Svetosti blaženopočivšeg patrijarha srpskog Pavla. Vrata svog muzeja ponovo je otvorio 7. Aprila 2019. godine nakon restauracije svih artefakata vraćenih iz Srbije. Danas možete viđeti gotovo istu postavku kao i 1980. , i prikaz njegovog bogatstva opsežan je i sada, iako je sačuvano samo 20% onoga što je on ustvari imao i stvarao.
U muzeju možete viđeti ikone poznatih srpskih, ruskih i italo-kritskih umjetnika iz perioda od 16. do 19. vijeka, brojne crkvene predmete koje je manastir dobivao za poklone, ali i rukopise po kojima su monasi ove bogomolje bili poznati u 16. i 17. vijeku. Najpoznatije su carske dveri majstora Radula iz 1676, godine koje su rađene tehnikom duboreza i pozlatom. Na njima imamo različite motive , ali i slikovne prikaze cara Davida i Solomona, kao i veliki prikaz Blagovještenja Presvete Bogorodice kome je ovaj manastir i posvećen. Ova su vrata vijekovima bila na ulazu u oltar, a danas čine pokretno nacionalno dobro.
